کرونا و محدودیت‌های اجتماعی مشروع

کرونا و محدودیت‌های اجتماعی مشروع



اختصاصی «تابناک باتو»ـ جهان اطراف ما، روز‌های سخت و نفس گیری را تجربه می‌کند. ویروسی که حتی تصورش هم در خیالمان نمی‌گنجید، در اندک زمانی به ما آموخت که بشر بیش از آنچه فکر می‌کند، ناتوان و مستأصل در پیش بینی و دفع مخاطرات پیرامونی است.

نظام بهداشت و سلامت جامعه با وصف تمامی تحریم‌ها و محدودیت‌های موجود، با ایثار و از جان گذشتگی به مقابله با بیماری خطرناک و ناشناخته‌ای می‌پردازد که درک روشنی از آن نداشته و به اجماع صاحب نظران هیچ دارو یا واکسن و روش درمانی قطعی تا این لحظه برای آن تجویز نشده است. ترس و وحشت عمومی جامعه را فرا گرفته و به اپیدمی فراگیر تبدیل شده است. در این شرایط حساس، هر یک از ما در مقام دولتمرد، شهروند یا مدیر تکالیفی را در قبال محیط زندگی خود بر عهده خواهیم داشت. بخشی از این تکالیف، ناشی از مسئولیت شهروندی و اجتماعی ماست و برخی از آن، به مسئولیت قانونی ما مربوط می‌شود. هر نوع قصور و‌کوتاهی در ایفای این مسئولیت همگانی، ضمان آور بوده و می‌تواند بسته به سطح و مقیاس نقض تعهد یا بی پروایی در حفظ جان و سلامتی همنوعان، با واکنش‌های مختلفی از رسمی تا غیر رسمی مواجه باشد.

در حیطه مسئولیت اجتماعی و شهروندی، هر یک از ما مکلف به رعایت جزئی‌ترین و مهم‌ترین مراقبت‌ها هستیم. در این راستا، باید از ارتکاب رفتار‌های مخاطره آمیز یا منفعت طلبانه‌ای که حیات سایرین را تهدید می‌نماید، خودداری نماییم. احتکار مواد غذایی یا بهداشتی و پزشکی در این برهه حساس، خیانتی نابخشودنی است. حضور یا تردد غیر ضروری در اماکن عمومی باید به صفر برسد. آن‌هایی که با وجود انذار و هشدار‌های جدی، بناگاه عزم سفر کرده و در جاده‌های مرگ، به رانندگی می‌پردازند، به همان سرعت نیز در زمره ناقلین و متهمین اصلی شیوع این ویروس مرگبار شناخته خواهند شد. آن‌ها احتمالا یا به دلیل خامی و ناپختگی یا عدم دسترسی به اطلاعات روشنگرانه، درک درستی از شرایط بحرانی موجود و وخامت اوضاع نداشته یا اینکه اصولا اهل حماقت و تجری و بی تفاوتی اجتماعی هستند. بی تفاوتی اجتماعی، یکی از خطرناک‌ترین بلایایی است که می‌تواند یک تمدن بشری را به سمت انحطاط و فروپاشی سوق دهد. احساس تعلق صفر یا همان حس پوچی و بیهودگی، انسان را در حفظ و مراقبت از حریم خود و دیگران، بی پروا و بی اعتنا می‌سازد. از سوی دیگر، مسئولیت دولت نیز در دو محدوده زمانی قبل از سرایت و بعد از سرایت قابل بررسی است.

در گام نخست اهتمام حداکثری دولت باید معطوف به تدابیر پیشگیرانه موقعیتی و اجتماعی گردد (این دو نوع پیشگیری که با الهام از پیشگیری در حوزه علم پزشکی ایجاد شده، در حوزه دانش جرم شناسی کاربردی نیز که هدف آن پیشگیری از جرم و انحراف است، مطرح می‌باشد) و در گام دوم، دولت باید از تمامی امکانات و تجهیزات موجود برای درمان و بهبود بیماران و جلوگیری از سرایت بیماری به افراد غیر بیمار استفاده کند.

در مورد گام دوم، با توجه به سرعت انتقال و اشاعه این ویروس ناشناخته و عدم کشف دارو یا واکسن شفابخش تا این لحظه، دولت موظف به بکارگیری تمامی ظرفیت‌ها و امکانات حداقلی موجود برای مهار و بهبودی حال مبتلایان است و باید شرایط عادلانه و غیر تبعیض آمیز دسترسی یکسان همه قشرهای اجتماع را به خدمات درمانی و حداقل‌های فعلی فراهم آورده و احیانا” برای هیچ احدی بیمارستان خصوصی در منزل برپا نکند!

اما به نظر می‌رسد مسئولیت دولت در مورد عملیاتی سازی گام نخست (پیشگیری اجتماعی و موقعیتی) دوچندان خواهد بود. در حوزه پیشگیری اجتماعی، نقش انجمن ها، مجامع، سازمان‌های مردم نهاد، رسانه‌ها و خبرگزاری‌ها در تبادل اطلاعات و اطلاع رسانی عمومی حائز اهمیت بسیار است. اما ایراد این نوع پیشگیری آن است که اساسا نیاز به فرهنگ سازی دارد و فرهنگ سازی طاقت فرسا و زمان بر است که البته ما در این برهه حساس، درگیر محدودیت زمان و مواجه با سرعت فزاینده واگیری هستیم و مآلا تبلیغات و توصیه‌های اجتماعی ممکن است بر همگان تاثیر مثبت و برابری بر جای نگذارد. در نتیجه، عده‌ای که بنا به هر دلیلی، قادر یا حاضر به درک موقعیت فعلی نیستند، مبادرت به «عصیان و نافرمانی مدنی» می‌نمایند و به جای قرنطینه خانگی، راهی جاده‌ها و شوارع می‌شوند. اینکه ساکنین و بومیان هر منطقه احتمالا چه واکنشی در قبال این نافرمانی‌ها انجام خواهند داد، بماند؛ اما اعمال محدودیت‌های وضعی و موقعیتی نظیر آنچه در روز‌های اخیر شایع گردیده (مانند ممنوعیت ورود به شهر‌ها یا استان ها)، اقدام پیشگیرانه موقعیتی و مطلوب است که می‌تواند بی تاثیری موعظه‌ها و پیام‌های تبلیغاتی و اجتماعی را نسبت به عده‌ای خاص جبران نماید.



پیشگیری موقعیتی بدون در نظر گرفتن کارآیی یا عدم کارآیی پیشگیری اجتماعی، به دنبال ابزار کنترل و محدود سازی و حذف و کاهش فرصت‌ها و موقعیت‌هایی خطر آفرین است. این اقدامات که در مقیاس خفیف تا شدید اعمال می‌گردد، طیف وسیعی از تدابیر پیشگیرانه اعم از ممنوعیت‌های تردد، محدودیت‌های ترافیکی و منع رفت و آمد به اماکن خاص و ... را در بر می‌گیرد. اعتقاد دارد جامعه ما در شرایط حساس فعلی، در کنار همدلی و همیاری اجتماعی، به این نوع از پیشگیری نیاز بیشتری خواهد یافت.

اگر بپذیریم که ما واقعا در شرایط «بحران» و «اضطرار» هستیم، اعمال برخی تدابیر حتی اگر به قیمت محدود ساختن حقوق و آزادی‌های فردی (مانند آزادی رفت و آمد) در مدت زمانی «معین» گردد، در شرایط «اضطرار» و برای نجات مصلحت «اهم» که همانا «وجوب حفظ نفس» است، با عقلانیت سازگاری دارد. اما چالش مهم و برجسته که حقوقدانان باید پاسخی اقناع کننده برای آن بیایند، سطح اعمال محدودیت‌ها و مستند توجیهی آن است. صرفنظر از برخی کنش‌های نظارتی و کنترلی، سوال این است که با توجه به سرعت انتشار و قلمرو گسترده شیوع بیماری کرونا که عملا منجر به ایجاد اختلال وسیع در حوزه‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و ... گردیده، آیا دولت می‌تواند با استناد به اصل 79 قانون اساسی، محدودیت‌های ضروری را ایجاد نماید؟!

اصل مذکور به دولت اجازه داده با اعمال حکومت نظامی در «شرایط اضطراری نظیر جنگ» با «تصویب مجلس» به صورت موقت «محدودیت‌های ضروری» را که نباید «متجاوز از سی روز» باشد، برقرار نماید و بر فرض باقی بودن شرایط «اضطرار»، مجددا از قوه مقننه کسب تکلیف نماید. اکنون این پرسش به ذهن متبادر می‌شود که آیا ما در شرایط «جنگی» یا شرایط اضطراری «نظیر آن» به سر می‌بریم؟ آیا بستر و فضای اجتماعی مهیای برقراری چنین محدودیت‌هایی خواهد بود؟ اگر بی توجهی به توصیه‌ها و انذار‌های همگانی تداوم یابد، تکلیف چیست؟ آیا استناد به «اضطرار» می‌تواند اصل «منع بکارگیری زور» و «ممنوعیت مداخله» را بی اعتبار سازد؟

به هر حال، ما در شرایطی به سر می‌بریم که جهان پیش از این کمتر با آن مواجه بوده است. اتحاد و همبستگی ملی در کنار تدبیر و از خودگذشتگی، تنها راه گذار از این بحران فراگیر است. خوشبختی آرمان مشترک همه ماست. بیاییم این احساس زیبا را با خودخواهی و تجاوز به حقوق همنوعان، از یکدیگر دریغ نکنیم.

«به امید روز‌های بهتر»

ایوب میلکی، وکیل دادگستری

پس از دعوا با همسر، این کار‌ها را انجام ندهید

پس از دعوا با همسر، این کار‌ها را انجام ندهید

به گزارش «تابناک باتو»؛ اختلاف نظر در هر زوجی طبیعی ست. هر چه باشد ما آدم‌ها با هم متفاوتیم و ممکن است گاهی با هم اختلاف نظر‌هایی هم داشته باشیم. حتما مقالات زیادی در مورد باید و نباید‌های رفتاری هنگام دعوا خوانده اید، اما آیا چیزی در مورد رفتار‌های پس از دعوا هم می‌دانید؟ همانقدر که کار‌ها و حرف‌های ما هنگام بگومگو با شریک زندگی مان اهمیت دارد، رفتارهایمان هم پس از دعوا می‌تواند سرنوشت ساز باشند. ما در این مطلب کار‌هایی را که شما نباید پس از دعوا با همسرتان انجام دهید، برایتان آورده ایم. مطمئنا با رعایت آن‌ها از پس هر دعوایی به راحتی بر خواهید آمد.



قهر نکنید

اگر پس از دعوا، به اندکی زمان برای تنهایی نیاز دارید، هیچ عیبی ندارد، به شرط آن که شریک زندگی تان را نیز در جریان بگذارید. یکی از بزرگ‌ترین اشتباهاتی که شما پس از دعوا مرتکب می‌شوید، این است که قهر می‌کنید. اگر شما همسرتان را نادیده بگیرید، او این برداشت را خواهد کرد که شما در حال تلافی یا تنبیه او هستید. همین باعث می‌شود که او گاردش را پایین نگذارد و همچنان فاصله اش را با شما حفظ کند. در این شرایط، اگر واقعا نمی‌توانید با او ارتباط برقرار کنید، بهتر است که به او بگویید: «من مثل تو نمی‌توانم خیلی زود همه چیز را فراموش کنم و به حال قبل باز گردم، بهتر است که 24 ساعت به من زمان دهی. به احتمال زیاد همه چیز حل خواهد شد، در غیر این صورت باز هم با هم صحبت خواهیم کرد.»

حرف‌هایی که شنیده‌اید را فراموش کنید

آیا شما هم جزو افرادی هستید که اگر حرفی ناراحت تان کند تا مدت‌ها آن را به زبان می‌آورید؟ این رفتار، به خصوص در رابطه عاطفی، اشتباه است. اگر شریک زندگی شما در طول دعوا حرفی زد که شما را رنجاند، همان موقع به او گوشزد کنید که این حرف‌های او شما را ناراحت می‌کند. اما اگر در روز‌های آتی، همچنان حرف‌های زده شده را به یاد آوردید و عصبانی شدید، بهتر است که دیگر در مورد آن صحبت نکنید، زیرا بیان موضوعی که سر آن دعوا کرده اید برای بار دوم، هیچ مشکلی را حل نخواهد کرد؛ بنابراین اگر نمی‌خواهید بار دیگر آن‌ها را بشنوید، بهتر است که فراموششان کنید. شما یک بار حرف دلتان را زده اید، پس به جای تاکید بر آن، منتظر نتیجه اش باشید.

تنها گفتن «متاسفم» کافی نیست

اگر پس از مشاجره، هنوز جملاتی، چون «تنهام بذار»، «من هنوز ناراحتم» یا «چرا اینطوری شد؟» را شنیدید، تنها گفتن «ببخشید» یا «متاسفم» کافی نیست. شریک زندگی شما هنوز ناراحت است، پس باید کاری بیش از ابراز بخشش کنید. در این شرایط بهتر است کمی با او صحبت کنید. به عنوان مثال پس از معذرت خواهی، در مورد موضوع دعوا بیشتر صحبت کنید و به او این اطمینان را بدهید که این مشکل دیگر تکرار نخواهد شد.

دلیل کم تحملی‌تان را بگویید

دعوای شما می‌تواند دلایل زیادی داشته باشد. یک روز بد کاری، سردرد، بی خوابی یا غیره... تحقیقات نشان داده، زوج‌هایی که به میزان کافی نمی‌خوابند، بیشتر از دیگران دعوا می‌کنند. در این شرایط، اگر شما به هر دلیل ناخوشایندی، سر موضوعی با همسرتان دعوا کردید، به جای کش دادن موضوع، بهتر است که دلیل کم تحملی و بی اعصابی تان را بگویید. به عنوان مثال به او بگویید که من دیشب کم خوابیدم از این رو حوصله ندارم یا این که سرم درد می‌کند و نمی‌توانم فعلا با تو صحبت کنم. حتی بهتر است بار دیگری که از نظر جسمی یا روحی دچار مشکل شدید، قبل از به خانه آمدن همسرتان را نیز در جریان بگذارید تا مراعات حال تان را بکند.

اگر او باز سر صحبت را باز کرد، به او پشت نکنید

امکان دارد که شریک زندگی شما چند روز پس از دعوا دوباره به سمت تان بیاید و بار دیگر موضوع دعوا را پیش بکشد. اگر چه شما حوصله بحث دوباره را ندارید، اما بهتر است که در این شرایط به او پشت نکنید. پیشنهاد ما به شما این است که همیشه پس از هر دعوایی به طرق مقابل تان بگویید که در مورد موضوع بحث شده فکر کند و اگر نیازی به صحبت کردن دوباره بود، شما را نیز در جریان بگذارد. اگر مشکل شریک زندگی تان حل نشود، در دل او مانده و بعدتر‌ها به شکل دیگری سر باز می‌کند؛ بنابراین ناراحتی‌های او را حتی اگر چند روز از دعوا گذشته، نادیده نگیرید.



به درخواست او برای رابطه جنسی، دست رد نزنید

اگر همسر شما پس از دعوا، به برقراری رابطه زناشویی با شما تمایل نشان داد، دست رد به سینه او نزنید. این بدین معنی نیست که او همه چیز را از یاد برده، بلکه نشاندهنده این است که او دارد برای نزدیکی بیشتر به شما تلاش می‌کند. بنابراین، این آخرین تلاش او را برای صمیمیت بیشتر، رد نکنید. اگر هم واقعا نمی‌توانید به درخواست او بله بگویید، این کار را خیلی آرام و محتاطانه انجام دهید. در این شرایط، او را بغل کنید به او بگویید: «می دانم که برای نزدیک شدن به من، تلاش می‌کنی، اما من اکنون در موقعیت خوبی نیستم. بهتر است آن را به زمان دیگری موکول کنیم». هیچوقت درخواست او را بدون توضیح رد نکنید.

از گفتن «من منظورم این نبود» خودداری کنید

بیان جمله «من منظورم این نبود» مثل این است که شما یک پاک کن به دست بگیرید و حرف هایتان را پاک کنید. این کار دعوا را بدتر می‌کند، زیرا بدون شک همسرتان در جواب این جمله شما خواهد گفت: «تو دقیقا منظورت همان بود.» در واقع این مدل حرف زدن شما را در گذشته نگه می‌دارد، درحالی که شما باید روی آینده و حل مشکل تان تمرکز کنید. حتی اگر همسرتان این جمله را به زبان آورد به او بگویید: «بله، می‌دانم که منظور تو آن نبود، اما حال نتیجه اش این شده، پس بهتر است که ازین به بعد فلان کار را انجام دهیم.»

از این که دعوا داشتید، خودتان را سرزنش نکنید

هیچکس حوصله دعوا ندارد، اما دعوا هم گاهی فواید خود را دارد. در حقیقت زمانی که شما با شریک زندگی تان در مورد موضوعی دعوا می‌کنید، بدین معنی ست که هنوز به او و به تبع رابطه عاطفی تان اهمیت می‌دهید و برای درست کردن آن تلاش می‌کنید؛ بنابراین پس از دعوا، احساس نکنید که همه چیز تمام و رابطه شما خراب شده است. به جنبه‌های مثبت آن هم نگاه کنید. در دعوا خیلی حرف‌ها که شما در حالت عادی نمی‌زنید را به زبان می‌آورید، شیوه حرف زدن و حل مشکل را تمرین می‌کنید یا این که به راهکار‌هایی می‌رسید که برای یک رابطه بلند مدت لازم است؛ بنابراین از دعوایتان غول نسازید و کسی را برای آن سرزنش نکنید.

منبع: برترینها

کرونا؛ ویروسی برای نمایش خلقیات ایرانی

کرونا؛ ویروسی برای نمایش خلقیات ایرانی



به گزارش «تابناک باتو» ـ اگر دشمن و سیل و زلزله و تحریم و جنگ و سوء‌مدیریت نتواند ما را از پا درآورد، روزی خودخواهی ما را خواهد کشت.

ویروس چِغِری به نام کرونا میهمان ناخوانده‌مان شده؛ بماند از سرِ کدام اشتباه فرد یا افرادی که یافتن مقصرش دردی را از ما دوا نمی‌کند.

واکنش ما اما چه بوده؟ توسن ترس و تهدید را در فضای مجازی زین کرده ایم و با تمام قوا در ایجاد رعب و وحشت جمعی بر یکدیگر در حال سبقت گرفتنیم. انگار نه انگار که آمار می گوید درصد مرگ و زندگی مبتلایان کرونا 98 بر 2 به نفع زندگی است.

همان گونه که در محاورات جمعی‌ مان در خودبدبخت‌نمایی گوی سبقت از هم می‌رباییم، به همان سیاق در ترساندن یکدیگر از کرونا هم با هم مسابقه گذاشته‌ایم.

از دیگرسو، جماعتی از ما با پراکندن شایعه‌ی قرنطینه‌ی شهرها و تعطیلی مراکز تولیدی و خرید به فروشگاهها هجوم برده و با سنگین کردن کفه‌ی تقاضا باعث شده‌ایم که قیمت اجناس بالا برود و موج جدید گرانی، شاخص فلاکت را در آستانه‌ی سال نو دوباره جابجا کند.

براستی اگر آذوقه ذخیره نکنیم ممکن است از گرسنگی بمیریم؟! اگر فقط این یک هفته سیر و زنجبیل بخوریم چنان ایمن می‌شویم که کرونا نمی‌گیریم؟!

ما را چه می‌شود که پس از ابتلا به هر مصیبت، غریزه‌ی حیوانی مان بر انسانیت پیشی گرفته و تصاویری شنیع و چندش‌آور از آدم اشرف مخلوقات می‌سازیم؟

خودخواهی، سیاه‌نمایی، هراس‌افکنی، سودجویی، دروغگویی، پنهان‌کاری، احساسات محوری، زورگویی... براستی کدامش را اربابان میهن دارند و رعیتشان ندارند؟

کرونا ویروسی ست مشابه آنفلوآنزا با سرعت تکثیر بیشتر که با رعایت بهداشت فردی و برنامه ریزی عمومی مبتنی بر کاهش ارتباطات جمعی می‌تواند کنترل شود.

بزودی واکسنهای درمانگر این ویروس تولید و تکثیر خواهد شد و بشریت این اپیدمی را نیز چون صدها بیماری مسری و خطرناک دیگر از سر خواهد گذراند.

نترسیم و نترسانیم. به هم روحیه بدهیم و تجارب مثبتمان از پیشگیری‌های بهداشتی را با هم به اشتراک بگذاریم. به فروشگاهها هجوم نبریم و باعث هراس دیگران نشویم. باور کنیم که در این مملکت با هرچقدر تحریم و کمبود، باز آن قدر نعمت هست که چرخ تولید از حرکت بازنایستد و انسانی از گرسنگی نمیرد. ایمان داشته باشیم که در بدنه‌ی درمانی جامعه آن‌قدر قابلیت هست که توان درمان ما و ریشه‌کن کردن این ویروس مزاحم را داشته باشد.

استرس بستر مساعد رشد تمام ناخوشی‌های روحی و جسمی ا‌ست. آرام باشیم و آرامش وجود خود را به جامعه نیز هدیه کنیم. یادمان باشد نگرانی برای مصیبتی که هنوز تجربه نکرده‌ایم، می‌تواند خود بزرگترین مصیبت باشد.
امیررحمتی

چرا نمی‌توانیم به صورتمان دست نزنیم؟

چرا نمی‌توانیم به صورتمان دست نزنیم؟

به گزارش «تابناک با تو»؛ در حالی که هنوز راه موثری برای مواجهه با شیوع گسترده ویروس کرونا یافت نشده است، کارشناسان می‌گویند بهترین روش جلوگیری از انتقال این ویروس رعایت فردی و دست نزدن به دهان، بینی و چشمان است. راهی که در ابتدای امر ساده به نظر می‌رسد اما کمتر کسی است که بتواند در مقابل وسوسه دست زدن به صورتش مقاومت کند.



یک پژوهش که در دانشگاه نیو ساوت‌ولز در استرالیا انجام شده است نشان می‌دهد افراد به طور متوسط 23 بار در ساعت، یا 368 بار در زمان بیداری، صورتشان را لمس می‌کنند.

کوین چاپمن، روانشناس و رئیس مرکز اختلالات مربوط اضطراب رفتاری، می‌گوید میل دست زدن به صورت یک عادت به شدت طبیعی انسانی است چرا که لمس صور‌ت‌تان به صورت ناخودآگاه این پیام را ارسال می‌کند که شما در مقابل افراد دیگر یک وجود مجزا هستید و نسبت به آن آگاهی دارید.

دکتر چاپمن در توضیح این مطلب می‌گوید: «خویشتن‌آگاهی در جمع معمولا به این مسئله برمی‌گردد که خودمان را از نگاه دیگران و در روابط روزمره با آن‌ها چگونه می‌بینیم. به طور طبیعی ما برای پی بردن به احساسات بقیه به صورت آن‌ها نگاه می‌کنیم. درنتیجه لمس صورت ممکن است به حساسیت غریزی ما در توجه به این بخش از بدن نیز بازگردد.»

یک پژوهش که در سال 2014 انجام شده است نشان می‌دهد لمس صورت در تنظیم استرس و شکل‌گیری خاطره موثر است.

اما حال که مشکلات انتقال ویروس از این طریق بیشتر شده است، اداره بهداشت آمریکا توصیه کرده تا افراد این عادت را کنار بگذارند. مشکل اما در خودداری از انجام این عمل این است. در واقع که اگر به خودتان بگویید دست به صورتم نمی‌زنم، بیشتر احتمال دارد تا به آن دست بزنید.



دکتر چاپمن می‌گوید به جای برخورد چکشی و قاطع، بهتر است روشی منعطف را امتحان کنیم. برای مثال به جای اینکه بگوییم «من امروز وقتی بیرون هستم اصلا و ابدا به صورتم دست نمی‌زنم»، می‌توانیم اینطور امتحان کنیم: «امروز بیشتر مراقب هستم که به صورتم دست نزنم.»

تنظیم یک یادآور روی موبایل، به این صورت که هر از چند گاه پیغام هشداری برایمان بفرستد، از دیگر راه‌هایی است که می‌تواند به ما در اجتناب از لمس صورت کمک کند. همین‌طور مشغول کردن دست‌ها از طریق بازی با «توپ استرس» هم می‌تواند راه مناسبی باشد.

دنیس کامینز، دانشمند رفتارشناس که در زمینه شکل‌گیری فرآیند تصمیم‌گیری تحقیق در ذهن کرده است، می‌گوید اگر چیزی در دسترس نیست می‌توان انگشتان را به هم قلاب کرد تا نتوانیم آن‌ها را به صورتمان بزنیم.

این روش‌ها می‌تواند ما را کمک کند تا جلوی شیوع بیشتر ویروس کرونا را در جامعه بگیریم. ویروسی که تا کنون بیش از 98 هزار تن را مبتلا کرده و دستکم 3300 نفر را به کام مرگ کشانده است.

منبع: عصر ایران

خوانشی جامعه‌شناختی از بحران کرونا در ایران

خوانشی جامعه‌شناختی از بحران کرونا در ایران



به گزارش «تابناک باتو» ـ امروزه جامعه ایران گریبانگیر مصیبتی بسیار بزرگ است و در حالتی از ترس، وهم و بیم به سر می‌برد؛ وضعیتی که نمی‌توان آن را ذاتی و جوهری تحلیل کرد و در آن باید زیست جهان جامعه ایران مورد بررسی و مداقه قرار بگیرد.

می‌توان گفت ویژگی‌های اجتماعی ـ سیاسی جامعه ایران در ایجاد چنین شرایط بحرانی‌ نقش اساسی دارند.
یکی از مولفه‌های سیاسی ـ اجتماعی در ایران ضعف جامعه مدنی و فربگی نهادهای دولتی است که جامعه‌ مدنی را تحت سلطه و سیطره خود داشته و اجازه نفس کشیدن به جامعه مدنی را نمی‌دهند. مدیریت سیاسی و اجتماعی کاملا متمرکز و دولتی است، نهادهای مدنی در حاشیه نهادهای دولتی مشغول به فعالیت بوده و اساسا هیچ نقشی در تصمیم‌گیری‌های کلان، میانه و حتا خرد ندارند. از آنان انتظار می‌رود، مجری صرف تصمیمات و قانون‌گذاری نهادهای فرادست دولتی باشند. این تورم و تصلب نهادهای دولتی به ضعف و لاغر شدن هرچه بیشتر جامعه مدنی در ایران منجر و عملا جامعه مدنی از زیست اجتماعی و سیاسی جامعه ایران کنار گذاشته شده است.

در چنین شرایطی جامعه مدنی امکان تعامل مثبت و مفید را با دولت و جامعه از دست می‌دهد و به زائده‌ای بی‌ثمر تبدیل می‌شود. پیامد چنین وضعیتی را می‌توان در بحران اعتماد اجتماعی، مشارکت اجتماعی و بی‌تفاوتی اجتماعی مشاهده کرد. بر طبق آمارهای منتشر شده از پیمایش‌های نگرش‌ها و ارزش‌های ایرانیان، اعتماد به نهادهای دولتی در سطح بسیار پایینی قرار دارد و عملا مردم نمی‌توانند به تصمیمات و سیاستگذاری‌های دولت اعتماد چندانی داشته باشند. این بی‌اعتمادی، عدم مشارکت اجتماعی و انزوای اجتماعی را به دنبال دارد. بر این اساس دولت و جامعه رو در روی یکدیگر قرار می‌گیرند و نمی‌توانند یکدیگر را فهم کنند. این بستر مهیای انواع رویاروی‌ها و جبهه‌بندی‌های منفی میان این دو جناح است. ویژگی‌هایی هم چون عدم نظارت درست و کافی بر شرایط زیست اقتصادی جامعه، منجر به نوعی فرصت‌طلبی اقتصادی و دلال‌بازی شده است که منشا اساسی آن را باید در دولت جستجو کرد. بسیاری از سازمان‌ها و نهادهای دولتی به بهانه خصوصی‌سازی به چهره‌های نزدیک به دولت واگذار می‌شود و میدانی برای استثمار جامعه فراهم می‌آید، انحصار صادرات و واردات به گروهی محدود واگذار میشود و از قبل رانت‌های ارزی این شرکت‌ها و گروه‌ها روز به روز قوی‌تر می‌شوند. این شرکت‌ها حتا حاضر به پرداخت مالیات خود به دولت و در نتیجه کمک به گردش چرخ‌های اقتصاد نیستند. این وضعیت ترسیم شده مستعد انواع کژدیسی‌های اقتصادی و اجتماعی است؛ از احتکار و گرانفروشی تا کلاهبردای و چپاول درآمدهای عمومی.



در چنین شرایط و بستری ویروس کرونا در ایران بر اثر منبع خارجی وارد ایران می‌شود. چین در ماه‌های اخیر در معرض شدیدترین بحران‌های اجتماعی و اقتصادی ناشی از شیوع و گسترش ویروس کرونا بوده است؛ ویروسی که ایستا نیست و پویایی زیادی دارد و بسیار سریع و آسان مرزهای ملی و منطقه‌ای را در می‌نوردد و در جوامع انسانی گسترش می‌یابد. به برخی دلایل اقتصادی و سودجویانه که قبلا به آن اشاره شد، مرزهای هوایی و مبادلات تجاری ایران با چین در چنین شرایط اظطراری‌ ادامه داشت که شاید بتوان آن را ناشی از فشارهای اقتصادی بر ایران که حاصل تحریم‌های جامعه جهانی است، در نظر گرفت. عدم مدیریت صحیح و ناکارآمدی در این زمینه سبب شیوع و گسترش کرونا در ایران شده است. در شرایطی که جامعه مدنی قوی و نهادها شفاف و پاسخگو وجود ندارند آنچه هست شایعه، عدم اعتماد، نگرانی و بیم و هراس است.

آنچه قابل مشاهده است کمیابی و نایابی کالاهای بهداشتی و احتکار و گرانفروشی است. این چنین شرایطی به صورت یک روزه به وجود نمی‌آید بلکه دارای وجهه‌ای تاریخی و اجتماعی است که نیاز به کاویدن جدی دارد.

امروزه شهروندان جامعه غیرمتشکل و پراکنده ما مانع از ورود و بستری بیمارانی در بیمارستان‌های شهر محل سکونت‌شان می‌شوند، بیمارانی که خود قربانیان وضعیت اجتماعی و اقتصادی موجود هستند و اکنون در چشم عامه جامعه همچون جنایتکاران و گناهکارانی نگریسته می‌شوند که از بهشت رانده شده‌اند. اگر جامعه ما متشکل و دارای نهادهای مدنی متکثر بود، اکنون با چنین تقابل‌های بی‌معنی روبرو نبودیم، اکنون جامعه ما ظرفیت درک و هضم بحران‌هایی از این دست را داشت.

چنین وضعیت غیر شفاف و رازآلودی زمینه را برای برخوردهای گوناگون بین لایه‌های اجتماعی و حتا شهرهای گوناگون فراهم می‌آورد. اکنون قم مقصر اصل و عامل گسترش مرگ و نیستی است، اکنون انسان قمی که خود قربانی است با کرونا اینهمان می‌شود و اینگونه است که راه برای داوری‌های تنگ‌نظرانه و حتا نژادپرستانه باز می‌کند. در چنین آشوبی انسان‌ها تقسیم و تفکیک می‌شوند به دوگانه؛ سالم/بیمار که در آن افراد سالم خیر و افراد بیمار شر هستند. بیماران دوزخیانی هستند که ما باید از آنان بگریزیم و سرنوشت آنان برای ما درس عبرتی شود. تمام تکاپوی طیف سالم پرهیز از بیماری است. بهبود مبتلایان اهمیتی ندارد، به طور ضمنی سالم‌ها پذیرفته‌اند بیماران همذات مرگ‌اند و امیدی به بهبودی آنان نیست. این وضعیت به شدت دوقطبی شده بسیار خطرناک است و موجب آسیب‌های اجتماعی و روانی بسیاری خواهد شد که قاعدتا تاثیرات درازمدتی در روح و جان جامعه ایرانی خواهد گذاشت. طرفه آنکه بحران‌هایی از قبیل کرونا و بحران‌های دیگری که در سال‌های اخیر از زلزله و سیل و... به وجود آمده، نشان از بحرانی اساسی در مدیریت کلان اجتماعی و سیاسی دارد. مدیریتی که به سبب زیاده‌خواهی‌هایش جامعه مدنی و مردم را زیر پاهای خود له می‌کند و ناآگاه است که له کردن جامعه مدنی به قیمت بحران‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی گوناگونی برای خودش تمام می‌شود؛ از آن جمله بحران مشروعیت برای دولتیان و ایجاد شکاف بین دولت و ملت است. این شکاف در سال‌های اخیر بیشتر شده است و بحران کرونا دارد این شکاف را عمیق‌تر و وسیع‌تر می‌کند.
محمد قربانیان، کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی