- تاثیر استفاده از پساب فاضلاب بر آلودگی میکروبی خاک
به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایسنا، به دلیل رشد بی‌رویه جمعیت و کاهش منابع آب، بازیابی و استفاده از فاضلاب شهری در سال‌های اخیر به خصوص در کشورهای خشک و نیمه‌خشک برای مصارف کشاورزی و فضای سبز در حال افزایش است. محققان در پژوهشی با عنوان «تاثیر استفاده از پساب فاضلاب بر آلودگی میکروبی خاک‌های فضای سبز شهری» این موضوع را در شهر زاهدان بررسی کرده‌اند.
در این پژوهش آمده است: «شهرستان زاهدان به دلیل بحران آب با کمبود شدید منابع آبی مواجه است. بر همین اساس استفاده مجدد از پساب جهت جبران کمبود آب یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است. در حال حاضر از پساب فاضلاب تصفیه‌شده شهری زاهدان جهت آبیاری بخش‌هایی از فضای سبز شهری استفاده می‌شود. بنابر این آلودگی میکروبی یکی از مهم‌ترین نگرانی‌های کاربرد پساب فاضلاب در آبیاری است که ممکن است برخی مخاطرات بهداشتی را از نظر گسترش عوامل بیماری‌زای باکتریایی، ویروسی و انگلی به همراه داشته باشد.»
محققان در این مقاله می‌گویند: «در تعیین کیفیت میکروبیولوژیکی فاضلاب تصفیه‌شده، معمولا شاخص‌های آلودگی مدفوعی از قبیل کلیفرم‌ها و انتروکوکوکوس‌ها به دلیل سرعت و سهولت جداسازی و شناسایی آن‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرند. شناسایی این میکروارگانیسم‌ها اطلاعاتی را راجع به وجود و رفتار عوامل بیماری‌زای اصلی در فاضلاب فراهم می‌کند.»
تحقیق حاضر از نوع مطالعات میدانی – آزمایشگاهی است که به صورت مقطعی انجام گرفت. جامعه آماری در مطالعه حاضر، قطعاتی از درختان نخل آبیاری شده با پساب تصفیه‌خانه شهر زاهدان و قطعات نخل آبیاری‌شده با آب چاه است. ابتدا از قطعات فضاهای سبز اطراف تصفیه‌خانه زاهدان یک قطعه از درختان نخل آبیاری شده با پساب و یک قطعه آبیاری شده با آب چاه هرکدام به مساحت 1600 متر مربع انتخاب شد. سپس هر قطعه به صورت شبکه‌های منظم (10 *10 متری) شبکه‌بندی شد.
از مرکز شبکه تعداد 16 نمونه خاک سطحی به روش تصادفی از عمق صفر تا 50 سانتی‌متری با استفاده از قاشقک فلزی استریل در سال 1397 نمونه‌برداری شد. نمونه‌های برداشت شده برای هر قطعه کاملا با هم مخلوط و هشت نمونه مرکب برای هر قطعه استخراج و در بطری‌های شیشه‌ای استریل جمع‌آوری شد. سپس در ظروف حاوی یخ در دمای حدود 4 درجه سانتی‌گراد نگهداری و به آزمایشگاه انتقال داده شد. پارامترهای میکروبی نمونه خاک‌ها شامل تعداد کل کلیفرم‌ها، کلیفرم مدفوعی و تعداد تخم انگل در سه تکرار اندازه‌گیری شد.
محققان برای بررسی آلودگی میکروبی از پساب خروجی تصفیه‌خانه (بعد از حوضچه ثانویه) و آب چاه در اواخر فصل تابستان با بطری‌های شیشه‌ای استریل 100 میلی‌لیتری نیز نمونه‌برداری انجام دادند. نمونه‌ها تحت شرایط کنترل دمایی نگهداری و به آزمایشگاه انتقال داده شد.
با توجه به نتایج میانگین برخی از پارامترهای شیمیایی اندازه‌گیری شده در پساب تصفیه‌خانه زاهدان می‌توان نتیجه گرفت، کیفیت شیمیایی پساب خروجی با استانداردهای سازمان حفاظت از محیط زیست ایران از جنبه کاربرد آن در کشاورزی هم‌خوانی دارد، اما فاضلاب تصفیه‌شده هنوز دارای مقادیر نسبتا بالایی کلیفرم کل، کلیفرم مدفوعی و تخم انگل است که با توجه به دستورالعمل بهداشت جهانی برای آبیاری محدود قابل پذیرش است. بنابر این در صورت عدم رعایت نکات مدیریتی در تصفیه پساب، مصرف آن می‌تواند منجر به افزایش آلودگی میکروبی خاک با این باکتری‌ها شود و نگرانی جدی برای محیط‌زیست ایجاد کند.
در پایان این مقاله که در اولین شماره هفتمین دوره فصلنامه علمی و پژوهشی مهندسی بهداشت محیط منتشر شده، آمده است: «پیشنهاد می‌شود با توجه به موقعیت جغرافیایی و قرار گرفتن شهر زاهدان در منطقه خشک و نیمه خشک، به پساب خروجی این تصفیه‌خانه به عنوان یک منبع مهم آب نگریسته شود و تلاش شود تا پارامترهای میکروبی با رعایت نکات مدیریتی در تصفیه پساب در حد استاندارد قرار گیرد تا در آینده ضمن کاهش بار آلودگی به حفظ منابع موجود و توسعه پایدار کمک شود.»
